PatLaYıCı BiLGiSi

Konu: PATLAYICI BİLGİSİ
PATLAYICILAR
Patlama, çok yüksek şekilde basınca maruz kalmış bir gaz kabarcığının çevre basıncı ile dengeye ulaşıncaya kadar genleşmesidir. Patlama olayı, patlayıcı maddenin yoğunluğu, ateşleme şiddeti ve patlayıcının içinde bulunduğu ortamın direnci ile ilgilidir. Patlayıcı maddelerin hepsi kimyasal bileşikler veya karışımlar olup, parçalandıklarında ortama yüksek basınçta gaz ürünleri verir ve ortam sıcaklığını bir anda yükseltirler. Patlayıcının cinsine göre bu basıncın ve sıcaklığın dozajı değişir. Patlayıcı maddelerin oluşumunda en önemli elemanlar Oksijen, Azot ve Klor’dur.

Bir patlayıcı maddenin;

1-İmla yoğunluğu (patlayıcı maddenin gerek öğütme ve gerekse eritme yolu ile sıkıştırıldığı, litrelik hücrelerdeki ağırlıktır) (kg/L)

2-Enerji (kcal/kg oC)

3-Patlama hızı (m/s) değeri ne kadar fazla ise, patlayıcı madde o kadar yüksek tahrip gücüne sahiptir.

Patlamanın gerçekleştiği kılıf ne kadar sıkı ve dar olursa ortaya çıkacak basınç da o kadar büyük olur. Patlama sistemini güçlendirmek için kılıfın sağlamlığı, yapısı çok önemlidir. Ayrıca patlayıcı iyice sıkıştırılır ve destekli yerleştirilirse daha fazla etkili olur. Demir ve çelik kılıflı bombaların parça tesirli olabilmesi için, demir veya çelik kılıf istenen sayıda parçaya bölünecek şekilde demir testere ile çizilir.

Patlayıcıların Genel Özellikleri

Patlayıcılar, patlama şiddeti ve kuvvetine göre üç bölüme ayrılır.

1. Şiddetli madde (tahrik amaçlı)

2. Orta madde (tahrip amaçlı)

3. Zayıf madde (ateşleme, itme amaçlı)

Şiddetli Madde: Patlama sisteminde tahrik görevini görür. Sistem içindeki patlayıcılardan en hassas ve en güçlü olanıdır. Patlama sistemi ateşlendiği anda şiddetli maddenin patlaması orta maddeyi tahrik eder ve patlamanın gerçekleşmesini sağlar.

Orta Madde: Patlama sistemindeki görevi tahrip etmedir; C-4, TNT, Dinamit gibi çeşitlere sahiptir.

Zayıf Madde: Görevi ateşleme ve itmedir. Sağlam kılıf içerisine yerleştirilirse, orta madde rolünü de görebilir. Tüm barut çeşitleri zayıf madde kapsamına girer.


FÜNYELER:

Genelde 5 mm çapında alüminyum veya bakır gibi iletken maddeden yapılan boru biçimli kılıf ve içindeki zayıf ve şiddetli maddeden oluşan fünyenin görevi; içine konduğu patlayıcıyı tahrik ederek patlamasını sağlamaktır.

Normal (fitilli) fünye: Patlama zamanını fitilin uzunluğu ve içerdiği barutun niteliği belirler. Fünyeyi patlatmak için fitil tutuşturulur. Fitil bir süre sonra barutu yakar. Yanma şiddetli maddeyi patlatır, o da tahrip görevli maddeyi patlatır.

Elektrikli fünye: Bu fünyenin normal fünyeden farkı; fitil yerine ateşlemeyi elektrik akımının gerçekleştirmesidir. Fünyeden gelen kablo bir akım üretecine bağlanırsa patlama gerçekleşir. Patlama sistemi normal fünyedeki gibidir. Elektrikli fünyelerin bütün çeşitleri 1.5 volt ile patlar.

Mekanik fünye: Mekanik fünyede, mekanik çarpma yoluyla sistemin ateşlenmesi gerçekleşir. Çekilen bir pim gergin bir yayı serbest bırakır. Yay iğneyi kapsüle doğru hızla iter ve çarpma sonucu kapsül barutu ateşler. Bu, şiddetli maddenin tahrik olmasını sağlar. Mekanik fünye, el bombaları, mayın, roket vb. patlayıcılarda kullanılır.

Fünyenin Yapılışı:
Alüminyum, plastik, karton veya beyaz kağıt vb. nesneler, 1cm çapında 5-6 cm uzunluğunda kılıf olarak hazırlanır. Sonra 4-6 gram kadar cıvaformünayt (şiddetli madde) üç aşamada ve hafif bastırılarak doldurulur. Yapılmak istenilen fünye çeşidine göre barut, fitil, ampul veya tungsten teli hazırlanarak yerleştirilir. (Ateşleyici hakkında geniş bilgi aşağıda verilmiştir). Şiddetli madde yerleştirildikten sonra kılıfın içerisinde boş kalan yerler pamuk ile doldurularak sabitleştirilir.

Fünyeler için emniyet tedbirleri:

1-Nemden, basınçtan ve ateşten uzak tutulmalıdır!

2-Asla içerisinde pil bulunan bir bağlantı biçimiyle ile kontrol edilmemelidir! Sadece dijital AVO metre ile 1 metreden uzun bir kablo ile kontrol edilmelidir.

3-Fünyenin içi açılmamalıdır!

4-Fünye, tuzağa bağlanmadan önce tuzak mutlaka kontrol edilmelidir!

5-Pil veya diğer akım üreticilerinden uzak bulundurulmalıdır!

6-Patlayıcılarla çalışırken aynı mekanda fünye bulundurulmamalıdır!

7-Fünye taşırken sigara içilmez!

8-Fünye sürtünme ve çarpmadan korunmalıdır!



KORTEKS:

Patlayıcı fitilidir. Genelde 5-6-12 mm kalınlığında bulunur. İçinde şiddetli madde ve orta madde bulunur. Korteksin hem tahrip etme hem de tahrik etme özelliği vardır. Herhangi bir şeye sarıldığında koparma, patlayıcı maddenin içine konulduğunda patlatma görevi görür. Çok sayıda bombayı bir anda patlatabilir.

Korteks için emniyet tedbirleri

1- Nemden korunmalıdır!

2- Ateşten uzak tutulmalı ve ateşle kontrol edilmemelidir!

3- Korteks, keskin kesici ile tek hamlede kesilmeli, sürtünmeden kaçınılmalıdır!


Fitil Yapımı


Bir çok eylem çeşidi için gerekli olabilecek fitil yapımını da öğrenelim. Kullanacağımız malzemeler; koli bandı, pamuk, pamuklu ip ve baruttur (barut yapımı aşağıda verilmiştir).



Öncelikle ihtiyacımız kadar uzunlukta koli bandını kesip uygun bir zemine sabitliyoruz. Yapışkan yüzeyine pamuğumuzu azar azar ve bir yarısına gelecek şekilde yapıştırıyoruz. Barudumuzu bu pamuklu kısmın ortasına kesiksiz bir çizgi gibi döküyoruz. İpimizi sulandırdığımız baruda tüm yüzeyini kaplayacak biçimde buladıktan sonra kurutuyoruz.


Kendiliğinden kurumasını bekleyebileceğimiz gibi güneşte de kurutabiliriz. Ateşe yaklaştırmamaya, ateşle yaklaşmamaya dikkat edelim.


Şimdi kuruttuğumuz barutlu ipi, pamuğun üzerine döktüğümüz barudun ortasına gelecek biçimde yerleştirelim. Sonra da pamuklu yanından bandımızı saralım. Fitilimiz artık hazır.



HALK PATLAYICILARI


Halk Patlayıcılarının Yapımında Dikkat Edilecek Hususlar

1-Bilinmeyen ya da denenmemiş formüllerden uzak durulmalıdır! Özellikle eksik kimya bilgisi, istenmeyen sonuçlara yol açabilir.

2-Nemlenirlerse patlamazlar. Bu nedenle yapım malzemeleri nemden korunmalıdır. Toz haline getirilerek iyice kurutulup plastik kaplar içinde, hava almayacak bir şekilde korunmalıdır!

3-İstenilmeyen bir reaksiyona karşı korunmak amacıyla halk patlayıcısı kesinlikle metal kılıfa konmadan önce bir poşet içerisine konulmalıdır! Ayrıca fünye mutlaka izole edilmelidir! Patlama şiddetinin yüksek olması için, patlayıcı metal kılıf içine konularak patlatılmalıdır.

4-Patlayıcı renk değiştirmiş ise kullanılmamalıdır!

5-Yapılışında, ölçülere göre hareket edilmeli, eksik veya fazla malzeme kullanılmamalıdır!

6-Çalışma esnasında mutlaka eldiven ve maske kullanılmalıdır!

7-Asit, cıva vb. yakıcı zehirli maddelerle çalışırken vücudun herhangi bir yerine temas etmemesine dikkat edilmelidir! Teması halinde bol su ile yıkanmalıdır!

8-Reaksiyon esnasında çıkan gazlar solunmamalıdır!

9-Kullanılan malzemeler özelliklerine göre kurutulmalı, karıştırma esnasında cam ya da plastik türü karıştırıcılar kullanılmalıdır. Metal kaşıklar kesinlikle kullanılmamalıdır!

10-Halk patlayıcıları kapalı yerlerde yapılıyorsa, mutlaka hava sirkülasyonu (akımı) olmasına dikkat edilmelidir!

11-Halk patlayıcılarının yapıldığı kaplar plastik veya cam olmalı, temiz tutulmalı ve farklı bir karışım için kullanılmadan önce iyice temizlenmelidir!

12-Halk patlayıcısı hazırlandıktan sonra kullanılmalı, bekletilmemelidir!

Halk Patlayıcıları

Ev yapımı bombalar da denilen halk patlayıcıları için gerekli olan malzemeler çok kolay şekilde marketlerden elde edilebilecek malzemelerdir ve bunların yapım teknikleri de çok kolaydır.

Kolay temin edilebilen patlama-yanma özelliği gösterebilen çeşitli kimyasal maddelerin belirli işlemlerden geçirilmesiyle elde edilen karışımlarla orta madde yapmak mümkündür. Bu orta maddelerin patlama şiddetleri ve güçleri, karışım malzemelerinin cinsi, oranı ve yapım tekniğine göre değişir. Halk patlayıcıları tek başına kullanılabileceği gibi TNT, C-4 ve diğer orta maddeler ile birlikte de kullanılabilir.


Halk Patlayıcılarının Yapımı


Kullanılabilecek maddeler; Amonyum Nitrat, Potasyum Klorat, Nitrik Asit, Naftalin, Alüminyum Boya, Alüminyum Tozu, şeker, talaş, TNT, demir oksit, kömür tozu.



Amonyum Nitrat (NH4NO3): Halk arasında bahar gübresi olarak bilinir. Ufak taneler halinde süt beyazı bir renktedir. Suya konulduğunda suyu soğutarak, yüzeyinde beyaz bir tabaka oluşturur. Neme karşı hassastır. Patlayıcılarda kullanılan çeşidinin Nitrat oranı %33,5 ve yukarısı olmalıdır. Amonyum Nitrat piyasada 33.5’luk gübre şeklinde satılır. Ancak kimyevi işlerle uğraşılan fabrika ya da laboratuar ortamlarında çok yüksek oranda (hatta saf olarak) ve toz halinde bulunurlar. Bu özellikteki Amonyum Nitratın patlama şiddeti TNT’ye yakındır. Piyasada bulunan kompoze gübrenin eritme veya öğütülmek sureti ile toz haline getirilip uygun bir yakıt ile (gaz yağı, mineral yağlar vb) stokiometrik oranlarda karıştırılması ve kapalı kaplarda (çelik kaplar vb.) sıkıştırılması durumunda, bu maddeye patlayıcı özellik kazandırılabilir. Bu durumda şiddetli bir patlama meydana gelir. Amonyum Nitrat piyasada satılan 46’lık gübre ile karıştırılmamalıdır. Bu gübre; Potasyum Nitrat’tır. Potasyum Nitrat daha ayrıntılı olarak Zayıf Madde bölümünde tanıtılmaktadır.



Potasyum Klorat: (KCIO3): Beyaz kristal renkli olup sürtünme ve çarpmaya karşı hassas bir maddedir. Ateşte kurutulmaz. Kurutulmadan önce toz haline getirilerek güneşe bırakılır. Neme karşı hassastır, nemli ve rutubetli olursa patlamaz. Halk arasında bahar gübresi veya çiçek gübresi olarak bilinir. Suda erir. Tanımak için bir kaşık Potasyum Klorat ile bir kaşık şeker karışımının üzerine bir damla sülfürik asit damlatılır. Alev alarak yanıyorsa Potasyum Klorat’tır. Yanmıyorsa kullanılmaz.
Potasyum Klorat, barut ve orta madde yapımında kullanılır.



Naftalin: Banyo, lavabo ve depolarda kullanılan bu madde, toz haline getirildikten sonra gölgede ve kapalı kutularda muhafaza edilir. Nemli ise oda sıcaklığında ve gölgede kurutulur. Ateşte kurutulmaz. Naftalin, orta madde yapımında kullanılır.




Karışım Formülleri



El yapımı orta madde için çok sayıda karışım formüllerini uygulamak mümkündür. Ancak bu formüllerin bir çoğunun patlama şiddeti birbirlerine yakındır. Bu nedenle birçok formül ile uğraşmak yerine şiddeti en etkili olan formülleri iyice öğrenerek, bu formüllerde ustalaşmak daha daha sonuç alıcı olacaktır. Pratik denemelerde şu formüllerin etkili olduğu bir çok kez gözlenmiştir.



Amonyum Nitrat’la Patlayıcı Hazırlama


Amonyum Nitrat %92+Alüminyum Boya %8



AmonyumNitrat
AlüminyumBoya Amonyum Nitrat
öğütülür Alüminyum Boya
dökülür Karışımın son hali

Amonyum Nitrat toz haline getirilerek güneşte iyice kurutulur. Elekten geçirildikten sonra Alüminyum Boya katılarak iyice yoğrulur (eldivenle). Daha sonra bu karışım güneşte iyice yeniden kurutulduktan sonra poşetlenerek çok sağlam bir metal kılıf içerisine yerleştirilir.


Amonyum Nitrat %80+ Şeker%20



Amonyum Nitrat İki madde öğütülerek
kurutulup karıştırılır

Bu karışımı hazırlamak için iki yöntem uygulanabilir.



Birinci yöntem; her iki madde toz haline getirilip kurutularak belirtilen ölçüde karıştırılır ve poşetlenerek doğrudan kılıfa konulur.



İkinci yöntem; belirlenen ölçüye göre Amonyum Nitrat boya maddesi olmayan bir kaba konulur ve hafif bir ateş veya közün üzerinde ısıtılarak erimesi sağlanır. Bu arada tahta bir çubukla sürekli karıştırılır. Amonyum Nitrat tamamen eriyince ölçüye uygun olarak şeker de eklenir. Sıvı, koyu kahverengi bir renk alacak ve giderek katılaşıp kabararak açık kahverengi bir renk alacaktır. Karışım bu aşamada geniş bir tahtanın üzerine dökülerek hem dağıtılır hem de aralıksız karıştırılarak soğuması sağlanır. Rengi kırmızı toprağa, şekli toz haline gelene kadar bu işleme devam edilir. Isısı kaybolunca, geniş bir zemine serilerek kuruması beklenir. Tamamen kuruyunca un kıvamında toz halini alacaktır.


Not: Amonyum Nitrat eritilirken ısı yüksek tutulur veya sürekli karıştırılmaz ise kabararak yanma ihtimali oldukça yüksektir.



Amonyum Nitrat %80+Şeker %8+Talaş %12

Her üç madde toz halinde karıştırılıp poşetlenerek kılıfa konulur.

Amonyum Nitrat %90+Naftalin %3+Kahve %7

Her üç madde toz halinde karıştırılıp poşetlenerek kılıfa konulur.




Potasyum Klorat ile Patlayıcı Hazırlama



Potasyum Klorat %75+Şeker %25



Potasyum Klorat
Şeker Potasyum Klorat
ve şeker öğütülür İki madde karıştırılır

Her iki madde ayrı ayrı toz haline getirilerek güneşte kurutulur ve karıştırılarak poşetlenip kılıfa konulur.
Not: Potasyum Klorat sürtünme ve çarpmaya karşı hassas bir malzeme olması nedeniyle çok fazla sıkıştırılmaz, bastırılması yeterlidir.


Potasyum Klorat %83+Benzin %17



Potasyum Klorat
Benzin Benzin dökülür Karışım yoğurulur Karışımın son hali

Her iki madde belirtilen oranda karıştırılır ve (eldivenle) yoğrulur. Karışım nemli gibi görünür, bu şekilde poşetlenerek kılıfa konulur.
Not: Halk patlayıcılarının şiddetini arttırmanın en etkili yollarından bir diğeri de; çok sağlam bir kılıfa konulmasının yanı sıra başlangıçtaki tahrik gücünü arttırmaktır. Bunun için de orta madde içerisine çift fünye ya da fünye etrafına az miktarda TNT tozu, Tedril ya da C-4 konulabilir.


ZAYIF MADDE YAPIMI:


Zayıf maddenin itici ve ateşleyici özelliği vardır. Bütün barut çeşitleri zayıf madde kapsamına girer. Kapalı kılıflarla sıkıştırıldığında patlayıcı rolü oynarken, hava aldıklarında yanıcı ve ateşleyicidirler.

Kullanılan maddeler; Potasyum Klorat, Potasyum Nitrat, Potasyum Permanganat, Kükürt, kömür tozu.

Potasyum Nitrat (KNO3 )

Halk arasında Güherçile olarak bilinen iyi bir gübredir. Rengi parlaktır ve temiz beyazlığa sahiptir, sofra tuzuna benzer bir görünümdedir. Piyasada % 18 veya % 46’lık gübre olarak satılır. Tarımda, havai fişeklerde ve zayıf madde yapımında kullanılır. Barut yapımı için Azot oranı % 46 olan Potasyum Nitrat tercih edilmelidir. Neme karşı hassastır. Toz haline getirilerek kurutulur. Tanımak için birer kaşık şeker ve Potasyum Nitrat üzerine sülfürik asit dökülürse karışım koyulaşarak alevsiz yanar. Potasyum Nitrat; iri taneler halindedir. Rengi parlaktır ve temiz beyazlığa sahiptir.

Kükürt ( S)

Evrende en çok bulunan elementler arasındadır. Saf Kükürt açık sarı ya da kavuniçi renkli, tatsız, kokusuz bir katıdır. Elektriği iyi iletmez. Suda çözünmez. Yanıcı bir maddedir. Toz halinde zayıf madde yapımında kullanılır.



Barut yapımında dikkat edilmesi gereken hususlar;

1- Potasyum içeren hiçbir madde ateşte kurutulmaz!

2- Barut ne kadar öğütülüp kurutulursa gücü o oranda atar!

3- Nemden korunmalıdır!

4- Sürtünmeye ve darbeye karşı hassas olduğundan çok miktarda öğütmemeye dikkat edilmelidir!

5- Barut, orta madde olarak kullanılmak istenirse poşetlenerek demir kılıflara doldurulur ve kılıf hava almayacak bir şekilde sıkıca kapatılır. Parça tesirli olması isteniyorsa demir testeresi ile kılıfın etrafı çizilmelidir!

6- Barut bombası metal kılıf içerisinde uzun süre bekletilmez. Kılıftaki pas ile temas veya gaz birikmesi gibi nedenlerin etkisiyle reaksiyona geçerek hızla yanarak patlayabilir!


Potasyum Kloratla yapılan barut çeşitleri:



Potasyum Klorat
Kükürt
Kömür tozu Kurutularak
birbirine
karıştırılır

Her üç madde toz halinde ayrı ayrı kurutularak karıştırılır. Barut olarak kullanıldığı gibi, kılıfa sıkıştırıldığında patlayıcı olarak ta kullanılabilir.


Potasyum Klorat %75 +Kükürt %10 +Kömür Tozu %15



Potasyum Klorat %70+Kükürt%10+Kömür tozu %20,



Potasyum Klorat %70+Kükürt %20+Kömür tozu %10 oranları da kullanılabilir.




Potasyum Nitratla (KNO3 ) yapılan barutlar:



Potasyum Nitrat
Kükürt-Kömür tozu Karışım
kalıba dökülür



Potasyum Nitrat %70+Kükürt %14 +Kömür tozu % 16

Potasyum Nitrat 1 birim+Kükürt 1 birim+Kömür tozu 1 birim,

Potasyum Nitrat 7 birim+ Kükürt 5 birim+ Kömür tozu 5 birim oranları da kullanılabilir.

NOT: Potasyum Permanganat ile de barut ve barut bombası yapmak mümkündür. Ancak permanganat ile hazırlanan bombaların şiddet değeri azdır, genellikle ses bombası olarak etkilidir. Bu açıdan ihtiyacımızı karşılamada yeterli bir madde değildir. Ayrıca sürtünmeye ve ısıya karşı aşırı hassas olması nedeniyle de kontrol dışı bir patlama ihtimali yüksektir.